‘Jullie doen toch iets met epi-dinges?’ Hoe vaak ik dat al wel niet heb gehoord! Blijkbaar is alleen het woord "epigenetica" al genoeg om sommige hersenen op pauze te zetten, omdat het 'te complex' klinkt.
We kunnen het natuurlijk zo ingewikkeld maken als we willen. Dan beginnen we over DNA, methylgroepen, nucleotiden, chromosomen en gen testen met hun fancy profielen. Maar heel eerlijk? Dat interesseert mij ook niet zoveel. Stel, je doet zo'n genetische test en hoort dat je vatbaar bent voor bepaalde ziektes. Door zo'n test kun je je zelfs psychologisch kwetsbaarder voelen voor die ziekte, omdat je er constant aan denkt of er angstig voor wordt. Dan hoor je weer dat een bepaald voedingspatroon beter bij je genen past en zo verder.
Maar dat mist een beetje het punt. Als je genen meebewegen met jouw levensstijl, kun je ook floreren met een ander voedingspatroon.
Laten we bij het begin beginnen. Wat is Epigenetica en wat heeft het voor mij gedaan?
Wat is epigenetica?
Epigenetica is een vakgebied binnen de biologie dat gaat over veranderingen in genexpressie (het aanzetten of uitzetten van genen) die niet komen door veranderingen in de DNA-sequentie zelf. Dus, het DNA dat je hebt meegekregen van je (overgroot)ouders. Kortom, het gaat over de processen "boven" of "naast" het genoom. Oké, misschien zegt dit je nog steeds niet zoveel, maar blijf hangen!
Wat hier eigenlijk staat is: we dachten dat we het moesten doen met het genetische profiel die we hebben gekregen van onze ouders. Hier kon je geluk of pech hebben, maar daar moest je dan maar mee leven. Epigenetica zegt; fuck geluk of pech, als je bereid bent om samen te werken dan maken we het beste er van. Vergelijk epigenetica met een receptenboek:
Bladwijzers: Deze markeren welke recepten (genen) op dit moment nodig zijn, om te overleven in de huidige omgeving. Recepten die met een bladwijzer gemarkeerd zijn, worden gebruikt, terwijl andere overgeslagen worden.
Notities: Stel je voor dat je notities in je receptenboek schrijft, zoals "Probeer dit recept volgende winter". Dit zijn extra instructies die je aan jezelf geeft, gebaseerd op je ervaringen. Op dezelfde manier kunnen cellen "notities" toevoegen aan het DNA op basis van ervaringen of omgevingsinvloeden. Deze notities kunnen bepalen wanneer een bepaald recept (gen) moet worden gebruikt.
Sommige van die bladwijzers en notities worden bepaald door externe factoren. Denk aan voeding, stress, relaties, je mindset, het weer en zelfs blootstelling aan toxines. Dit betekent dat wat je meemaakt (of wat je opa en oma hebben meegemaakt) invloed kan hebben op welke genen worden aangezet of uitgezet in je cellen!
De Hongerwinter van 1944-1945 in Nederland is een veel bestudeerd historisch voorbeeld wanneer het gaat om de effecten van ondervoeding op epigenetische veranderingen. Tijdens deze strenge winter, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, leden veel Nederlanders honger door een Duitse blokkade die voedselleveringen aan het westen van Nederland verhinderde.
De effecten van deze ondervoeding op de gezondheid van degenen die de Hongerwinter als foetus meemaakten, zijn tientallen jaren later nog steeds zichtbaar.
Sommige van deze epigenetische veranderingen zijn niet alleen bij de kinderen zichtbaar die tijdens de hongerwinter zijn verwekt, maar ook hun nakomelingen. Dit betekent dat de effecten van extreme ondervoeding in één generatie kunnen doorwerken naar volgende generaties.
De studie van de Hongerwinter is een krachtig voorbeeld van hoe externe omstandigheden niet alleen invloed kunnen hebben op de directe overlevenden, maar ook op toekomstige generaties.
Dus net zoals je je receptenboek met al zijn bladwijzers en notities aan je kinderen kunt doorgeven, kan een cel deze "epigenetische markeringen" ook doorgeven aan de volgende generatie.
Kortom, epigenetica gaat over hoe cellen besluiten welke delen van het DNA-receptenboek ze op welk moment zullen gebruiken, en hoe ervaringen en omgevingsfactoren die beslissingen kunnen beïnvloeden.
Wat betekende dit voor mij?
Ik zat letterlijk vast in het concept: je hebt pech of geluk, oftewel ik leefde alsof dingen nou eenmaal waren zoals ze waren. Niet alleen in het materiële of activiteiten in het leven, maar ook echt over mezelf. Wie ik ben, waar ik goed in was, waar ik niet goed in was, hoe ik er uit zag, hoe mijn gezondheid of lichaam was etc.
Ik accepteerde mijn ‘lot’ al op zo’n jonge leeftijd haha, bizar eigenlijk he? Maar dat is ook wat oude ‘DNA’ model ons gaf; je hebt pech of geluk, maar hier moet je het mee doen. Als je volwassenen vroeger hoorde praten was het altijd in dezelfde trend:
Je hebt nou eenmaal dit studie advies, dus lager niveau
Je hebt nou eenmaal een slechte huid, dus clearasil
Je bent eenmaal wat forser dan de rest, dus verander maar niks
Je kan nou eenmaal niet zo goed leren, dus accepteer
Je bent nou eenmaal niet zo sportief, dus lager team
Soms is het goed om een realistisch beeld te schetsen van een situatie, maar het ergste van deze mindset is; je verliest hoop, motivatie, drive of creativiteit om een situatie te veranderen/verbeteren, want het is nou eenmaal zo.
Maar wat het vooral heeft weggehaald in de maatschappij: het natuurlijke survival of the fittest concept.
‘Jaaa maar waarom is dat erg? We zijn nu toch veilig en hebben weinig tot geen natuurlijke vijanden meer?’
Haha dat zal ik je vertellen.
"Survival of the fittest" is een uitdrukking die vaak geassocieerd wordt met de evolutietheorie. Het concept kan als volgt worden uitgelegd:
Variatie: Variatie is belangrijk, want het helpt ons aanpassingsvermogen aan constant veranderende omgevingen. Wanneer een omgeving verandert (door natuurramp, emigratie, de introductie van nieuwe soorten, ziektes, etc.), zijn het de individuen met genetische variaties die hen helpen omgaan met deze veranderingen die de grootste kans hebben om te overleven en zich voort te planten. Zonder variatie zou een hele populatie kwetsbaar kunnen zijn voor één specifieke bedreiging. Als een populatie genetisch divers is, is het onwaarschijnlijker dat een enkele ziekte of parasiet de gehele populatie uitroeit. Zo zag je bij de komst van een ‘nieuwe’ ziekte genaamd Covid-19, dat vooral de hele kwetsbare populatie hier ernstig door bedreigd werden, maar de rest niet. Bron van innovatie: Nieuwe genetische combinaties, voortkomend uit mutaties en seksuele voortplanting, kunnen leiden tot geheel nieuwe eigenschappen of functies die een organisme een voordeel kunnen geven in een bepaalde omgeving. Kijk bijvoorbeeld naar de Wim Hof Methode. We dachten dat ijswater vooral dodelijk was, nu wordt het wereldwijd ingezet om mensen sterker, gezonder en weerbaarder te maken. Veerkracht en overleving op lange termijn: Populaties met meer genetische diversiteit hebben een grotere kans om te overleven en te bloeien over langere tijdsperioden dan populaties met minder diversiteit. Ze zijn flexibeler in het aangezicht van veranderingen en onvoorziene uitdagingen.
Selectiedruk: Organismen worden geconfronteerd met uitdagingen in hun omgeving, zoals roofdieren, ziektes, klimaatveranderingen, of voedseltekorten. Deze uitdagingen vormen een "druk" op de populatie om beter, slimmer, sterker, sneller of gezonder te worden. Dat hoeft vandaag de dag niet meer.
Voortplantingssucces: Hoe gezonder, weerbaarder en diverser de genetische variatie, des te groter de kans op gezondheid, schoonheid, intelligentie en atletisch vermogen. Deze natuurlijke kenmerken vergroten je kansen op het vinden van een voortplantingspartner.
Overerving: Al deze gunstige onderdelen van het sterker, weerbaarder, slimmer, sneller of gezonder worden kan worden doorgegeven aan de volgende generatie. Over vele generaties heen kan deze herhaling van selectiedruk ervoor zorgen dat de meest gunstige genen steeds algemener worden binnen de populatie en we een gezonde wereldbevolking hebben.
Echter is het survival of the fittest principe volledig geëlimineerd. Sterker nog, we gaan ons steeds meer aanpassen aan de gekwetste, kwetsbare, getraumatiseerde minderheid. We veranderen onze leefomgeving om deze mensen vooral niet oncomfortabel te maken.
Deze extreme drang naar comfort, zekerheid en veiligheid heeft vrijwel alle punten van ‘gunstige genen’ doorgeven aan de volgende generatie. Dit zien we nu overal op scholen. Kinderen zijn steeds vaker ziek, zwak of misselijk. Mensen worden ook steeds jonger ernstig ziek en we zijn niet meer opgewassen tegen de ‘stressoren’ van het dagelijkse leven.
Dus, "survival of the fittest" betekent niet noodzakelijkerwijs dat de "sterkste" of meest agressieve individuen overleven. In plaats daarvan betekent het dat degenen die het "best passen" of het meest aangepast zijn aan hun specifieke omgeving, de grootste kans hebben om te overleven en hun gezonde genen door te geven aan de volgende generatie, zodat zij van een hoge levenskwaliteit kunnen profiteren.
Het is ook belangrijk om te benadrukken dat "fit" in deze context betrekking heeft op reproductief succes, succes in de zin van; de meest gunstige genetische markeringen doorgeven. Iemand kan zeer sterk of atletisch zijn maar alsnog ongezond of onvruchtbaar, dan wordt het vanuit evolutionair oogpunt niet als "fit" beschouwd.
Terugkomend op mijn situatie.
Toen ik de wereld van epigenetica ontdekte, onderzocht en uitprobeerde, ging er letterlijk een wereld voor mij open. Dus ik heb zelf invloed op hoe ik mij voel? Er uit zie? Mijn gezondheid? En hoe mijn lichaam en brein functioneert?
Oh wauw, dan zijn ineens de mogelijkheden oneindig.
En dan gaat het niet om het kennen van gen namen zoals COMT, GPX, MTHFR of BRCA1, maar om de oneindige mogelijkheden die onze leefomgeving geven om een beter genetische uitdrukking te creëren voor jezelf en nageslacht.
Dan gaat het om alles wat je om je heen ziet, doet, denkt, ademt of voelt.
- De zon wordt ineens een middel.
- Hitte of koude wordt ineens een middel.
- Niet naar de gym voor grotere spieren, maar je genetisch profiel aanpassen.
- Blote voeten op de aarde voor uitwisseling van elektronen.
- Leuke en liefdevolle Relaties/Connecties kunnen je bloedsamenstelling veranderen en je genetisch veranderen.
- Voeding gaat ineens niet meer over calorieën, maar om de genetische informatie in voeding die direct communiceert met onze genen en daardoor directe invloed uit kan oefenen op hoe je je voelt, hoe je er uitziet en hoe gezond je bent.
- Nieuwe vaardigheden of kennis leren gaat niet meer over je studieadvies of of je makkelijk kunt leren of niet... het gaat over nieuwe hersenverbindingen aanleggen om daarna steeds beter te profiteren van deze nieuwe snelwegen.
- Ontspannen gaat ineens niet meer om op de bank te hangen, maar over het zenuwstelsel tot rust laten komen, te mediteren... je genen het signaal geven dat je goed bent, veilig bent en het allemaal onder controle hebt.
- Het stemmetje in je hoofd is niet meer een losgeslagen irritant stemmetje, nee het is een kwestie om de controle te nemen over dit stemmetje, omdat het positief beïnvloeden gevolgen heeft op je genetische doorerving.
- Je opgeven voor een marathon, gaat ineens niet meer over een 'challenge', nee het gaat over het verleggen van je genetisch potentieel. Een stress situatie inzetten om sterker, slimmer en beter te worden.
- Een moestuin gaat ineens niet over oude mannetjes die hun tijd moeten vullen in de tuin, nee het gaat om de relatie tussen onze darmflora en de biodiversiteit aan microben in onze leefomgeving en voeding.
Zo kan ik nog oneindig veel voorbeelden geven die je kijk op de wereld volledig veranderen. Niet om je te overweldigen met informatie of mogelijkheden, maar om je kinderlijke interesse en nieuwsgierigheid weer terug te krijgen.
Wow, als ik aan dit touwtje trek, wat gebeurd er dan? Of wat als ik dit eens probeer, hoe zou ik me dan voelen?
Uiteindelijk is het leven kort en of je nu wel bewust bent van je eigen potentieel of niet, beide keren ga je dood. Maar wat is een betere besteding van je tijd op aarde, dan het ontdekken van jezelf, je omgeving en hoe we direct verbonden zijn met alles om ons heen.... en je kunt er ook nog eens mee spelen en controle over uit oefenen. Vet toch?
Het heeft mij veel plezier en voldoening gegeven, omdat een groot speelveld is geworden in plaats van 'iets' waar ik nou eenmaal gewoon woonde.
Wil jij nou ook aan de slag met epigenetica en het ontdekken van je eigen potentieel? Dan staan de deuren van de Epigenetica Blueprint voor je open. Je leert in 6 weken hoe je al die omgevingsfactoren kunt inzetten om invloed uit te oefenen op je eigen levenskwaliteit, je gezondheid, je gewicht, hoe je je voelt en hoe je klachten kunt elimineren.
Meld je aan via de volgende link: www.ikiguides.nl/epigenetica
